Luis Hermida: unha vida no Exército

 

Despois de tratar a biografía deste singular fotógrafo no libro “As orixes da fotografía en Galicia” (Consorcio de Santiago / Alvarellos Editora, 2018), deixamos o desenvolvemento do relato final da súa vida neste espazo.

Na antedita publicación explicamos que foi a súa nai, Juana Cabello, quen o guiou pola profesión fotográfica e fixo del o único neno-fotógrafo con estudio propio do que temos coñecemento. Tras a morte desta, foi o seu pai, Andrés Hermida, quen continuou apostando pola fotografía durante uns poucos anos máis coa escusa da elaboración dun misterioso álbum dos monumentos de Galicia.

Finalmente, o pai, Andrés, volveu servir no Exército despois dunha longa licenza¹.

Unha nova profesión

Durante a súa xuventude, Luis Hermida seguiu os pasos do seu pai polos diferentes destinos que lle foron dando. Estiveron uns anos en Lugo e, cando tiveron que pasar a Monforte de Lemos, en xullo de 1892, a súa irmá Emilia xa non os acompañou porque casou co xastre local Andrés García-del Real Andrés².

Tras Monforte trasladáronse en outubro do mesmo ano a Pontevedra. Poucos meses despois, en febreiro de 1893, Andrés Hermida pediu e obtivo unha nova licenza, nesta ocasión para residir na parroquia ourensá de Canedo. Descoñecemos que vencello puido manter con esta localidade, que estaba tan lonxe da cidade a cuxo cuartel estaba adscrito. Esta situación resultaba absurdamente incómoda e o certo é que en setembro do mesmo ano foi destinado ao Rexemento de Infantaría de Reserva de Ourense nº 59, a pouco máis de vinte quilómetros de Canedo.

Andrés Hermina apenas prestou os seus servizos na cidade das Burgas durante un ano. Residía aquí cos seus fillos menores de idade, Luis e Leopoldo, cando nunha viaxe a Xinzo de Limia faleceu o 16 de setembro de 1894 por varíola.

Os anos seguintes foron dun certo desamparo para os irmáns Hermida. Incluso a pensión da Sociedade de Socorros Mutuos da Arma de Infantaría, á que tiñan dereito como herdeiros seus, non comezou a ser tramitada ata mediados de 1897³. Entendemos que Luis se dedicou a outras ocupacións ou a formarse ata que en agosto de 1895, cumpridos os 18 anos, puido ingresar tamén no Exército⁴, sendo Lugo (onde residía a súa irmá Emilia) o seu primeiro destino. En febreiro de 1896 foi mobilizado no 1º Batallón Expedicionario a Cuba, mentres o seu irmán Leopoldo era soldado en Porto Rico.

A súa participación na Guerra de Cuba reportoulle un rápido ascenso na escala. O seu rexemento, o de Luzón (logo chamado de Isabel La Católica) nº 54, participou en diversas accións de combate, o que lle valeu en decembro de 1897 o ascenso a tenente 2º. Coa derrota, volveu desde Cienfuegos a Vigo en febreiro de 1899, sendo destinado a Lugo. Aquí casou o 10 de xullo do mesmo ano coa luguesa Teresa Fernández Capón⁵. Teresa era só uns meses máis nova que o seu marido. Naceu o 26 de maio de 1877⁶ e era filla dun propietario malacitano, chamado Joaquín Fernández Hurtado, e dunha luguesa, chamada Dolores Capón Andrés.

Continuou nos seguintes anos residindo en Lugo, onde naceron os seus dous fillos. Así en 1900, naceu o primoxénito, Luis Hermida Fernández, e o 4 de maio de 1901 o segundo fillo, Joaquín. Por outra banda, Luis foi destinado en 1903 a Logroño, onde vivía o seu medio irmán Leopoldo. Ao recibir en 1906 o grao de tenente 1º foi trasladado a Santander e en 1913 a Pamplona, acadando aquí dous anos despois o grao de capitán.

Unha traxedia africana

O seu segundo fillo, Joaquín, decidiu, como o pai e o avó, facer a carreira militar e, en 1918, ingresou na Academia Militar. Xunto destas liñas temos unha imaxe tomada en Ceuta deste fillo de Luis Hermida polo fotógrafo local José Calatayud. 

Joaquín Hermida Fernández, polo fotógrafo José Calatayud Aznar.

Ceuta, 1924. Blanco y Negro, do 12/10/1924, p. 22 (col. ppia.)

Como sabemos, desde 1911 estábase desenvolvéndose no norte de África a chamada Guerra do Rif e, loxicamente, Joaquín Hermida foi alí destinado co grao de tenente do Terzo. Por desgraza, atopou a morte no Combate de Zinat, preto de Tetuán, a principios de 1924, cando apenas contaba 22 anos. Nesta imaxe que publicamos a continuación podemos ver o lugar onde isto aconteceu.

Fortificacións españolas en Zinat, onde Joaquín Hermida morreu,

polo fotógrafo Ángel Rubio en 1924.

Blanco y Negro, do 12/10/1924, p. 23 (col. ppia.)

Os anos seguintes pasaron para Luis Hermida e a súa muller en Santander, onde foi trasladado en agosto de 1919, ata que con 54 anos, coa chegada da República en 1931, formou parte dese continxente de militares que foi xubilado. Fíxoo co grao de comandante.

Poucas semanas antes do golpe de estado de Francisco Franco, en abril de 1936, recibiu a placa da Orde de San Hermenexildo⁷. Esta é a última nova que temos de Luis Hermida. Debeu falecer pouco antes ou pouco despois de rematar a guerra, probablemente na capital cántabra. A súa viúva recibiría a pensión correspondente desde 1940⁸.

Aquí remata a historia do neno-fotógrafo, que fixo profesión naqueles oficios que lle marcaron os seus pais: a fotografía pola parte da súa nai, e a milicia, pola do seu pai. A pesar de non poder aínda valorar axeitadamente a calidade da súa obra fotográfica, si que podemos marabillarnos co periplo da súa infancia. Como no caso de María Cardarelly, podemos falar dun novo lóstrego que bateu a fotografía compostelá e que desapareceu sen deixar a pegada do seu brillo na nosa cidade.

Notas:

1. Moitas das informacións biográficas de Andrés Hermida Soto están extraídas da súa folla de servizos (“Arma de Infantería. Batallón de Depósito de Santiago Número 62”, Archivo General Militar de Segovia, sección 1ª, cartafol E-594).
2. Sobre a descendencia de Emilia Hermida e Andrés García-del Real recomendo a consulta da páxina web que Federico García-del Real desenvolveu sobre o seu apelido familiar.
3. Boletín Oficial de la Provincia de Orense (12/05/1897, p. 4).
4. Como no caso do pai, a partir deste momento moitas das informacións biográficas de Luis Hermida Cabello están extraídas da súa correspondente folla de servizos (“Distrito Militar de la Isla de Cuba. 1er Batallón del Regimto Ynfanta Luzón nº 54. Hoja de servicios del 2º Teniente Don Luis Hermida Cabello”, Archivo General Militar de Segovia, sección 1ª, cartafol E-504).
5. El Eco de Santiago (13/07/1899, p. 1).
6. “Registro Civil de Lugo. Matrimonios. Año 1899" (Rexistro Civil de Lugo, tomo 24, páxina 136, sección 2ª, nº 4979).
7. Diario Oficial del Ministerio de la Guerra (29/04/1936, p. 234).
8. Boletín Oficial del Estado (02/04/1940, p. 2252).